Dziedziczenie. Komu przysługuje prawo do spadku?

Krąg osób uprawnionych do dziedziczenia określa ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny. Obecnie uprawnione do dziedziczenia są nawet stryjeczne ciotki czy cioteczne wnuki. W sytuacji, kiedy spadkodawca pozostawił majątek, który przejmuje najbliższa rodzina (dzieci, małżonek, rodzice) w postępowaniu spadkowym to nie zastanawiamy się nawet kto mógłby odziedziczyć, gdyby któryś ze spadkobierców nie chciał dziedziczyć i spadek by odrzucił.

Inaczej wygląda sytuacja, kiedy spadkodawca nie pozostawił majątku w wręcz przeciwnie – pozostawił po sobie wiele zobowiązań (długi). To w takiej sytuacji rodzina korzysta z możliwości odrzucenia spadku, który wówczas „przechodzi” na kolejne osoby. Kiedy spadek odrzucą już dzieci (ewentualnie wnuki), małżonek i rodzice to dalej może dziedziczyć rodzeństwo zmarłego. Jeżeli i ta „gałąź” skorzysta z możliwości odrzucenia spadku to spadkobiercami mogą być dziadkowie, a podział udziału w spadku, który by im przypadał następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między dziećmi (wnukami) spadkodawcy. Oznacza to dokładnie tyle, że jeżeli spadkodawca nie miał dzieci i żony, jego rodzice nie żyją a rodzeństwo i dzieci rodzeństwa (ewentualnie wnuki, jeżeli są) spadek już odrzuciły to spadek dziedziczą dziadkowie, a jeżeli i Ci nie żyją, to dzieci dziadków – czyli właśnie ciotki, wujki (i ich dzieci, wnuki).

W przypadku, kiedy dalsza rodzina dowiaduje się, że przysługuje im prawo do spadku, który jednak jest obciążeniem a nie przysporzeniem zaczyna się gorączkowe „liczenie” terminu do odrzucenia spadku, czy nie został przekroczony. W takim wypadku z pomocą przychodzi nam sam kodeks, który wskazuje termin jako 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule powołania, więc to nie data śmierci decyduje o terminie do złożenia odpowiedniego oświadczenia.

Obowiązujące przepisy określają bardzo szeroki krąg spadkobierców, natomiast trwają prace nad projektem zmian kodeksu cywilnego, który przewiduje ograniczenie tego kręgu.